piątek, 4 listopada 2011

Od socrealizmu do postmodernizmu – unikatowe Tychy, wsparte przez Fundusze UE

Miasto socjalistyczne, miasto sypialnia, miasto dzieci, miasto pozbawione kultury i zabytków – tak właśnie mówiło się o Tychach przez niemal kilka dziesięcioleci. Gwałtowną zmianę sytuacji przyniósł rok 1950. Dnia 4 października tego roku Prezydium Rządu Rzeczpospolitej Polskiej podjęło uchwałę w sprawie rozbudowy miasta, którego generalnymi projektantami zostali Hanna i Kazimierz Wejchertowie. Młode Tychy intensywnie się rozwijały. Powstawały kolejne osiedla mieszkaniowe, budowano przedszkola, szkoły, placówki kulturalne, obiekty użyteczności publicznej. Pojawił się strumień pieniędzy płynący z Funduszy Unii Europejskiej z którego, wiele inwestycji zostało sfinansowanych. 

Jakie zatem są Tychy? Unikatowe, niepowtarzalne, wyjątkowe, ciekawe, atrakcyjne dla miłośników historii i sztuki. Atutem jest zarówno urbanistyka barokowa, jaki dzieła architektury całego okresu powojennego.


Miasto nie było jednak doceniane przez samych mieszkańców, bardzo często z braku świadomości jego wartości. W celu spopularyzowania wiedzy o najciekawszych zabytkach i miejscach, które warto zwiedzić powstał szlak miejski – unikatowe NOWE Tychy. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013.

Szlak to 13 „mebli miejskich” i 10 tablic informacyjnych. Można go zwiedzać pieszo lub na rowerze. Informacje o każdym obiekcie znajdują się w przewodniku przygotowanym przez Muzeum Miejskie w Tychach oraz na tablicach informacyjnych i tabliczkach przy "meblach miejskich".

Etap I – socrealizm, osiedle A:

  1. (1) Ulica Asnyka - nad bramami prowadzącymi w podwórze znajdują się jedne z piękniejszych  plakiet zoomorficznych: łabędź i królik.
  2. (2) Plac św. Anny - rzeźba przodownicy pracy z kielnią murarską w jednej ręce, z modelem budynku w drugiej. We wnętrzu podwórzowym, znajduje się piętrowy budynek dawnego żłobka, oraz posąg siedzącej kobiety z dzieckiem u kolan nawiązujący do pierwotnej funkcji budynku. 
  3. (3) Centralny plac osiedla A - pośrodku placu ulokowano fontannę, dom kultury wyróżnia się z otoczenia okazałością fasady, bogate dekoracje rzeźbiarskie, posąg górnika i hutnika.
  4. (4) Lampa górnicza - wielki model lampki górniczej, odtworzony w 2009 roku w skali 10:1.
Etap II – tradycja i modernizm, osiedle B, C i E:

  1. (5) Ulica Budowlanych - rzeźba plenerowa „Chłopcy z gęsią”, fasady budynków wzbogacone wykuszami, facjatki na dachu, podcienie w narożnych ryzalitach.
  2. (6) Teatr Mały - elewacja budynku łączy szlachetne materiały: kamień i szkło, od strony zachodniej zewnętrzną płaszczyznę muru pokrywa mozaika o motywach architektonicznych. W pierwszych latach użytkowania duże wrażenie wywierała uroda nowoczesnego wnętrza teatru, zwłaszcza widownia z zawieszonym nad nią szafirowym stropem.
  3. (7) Plac Baczyńskiego (dawniej Plac Bieruta) - jest centralną, reprezentacyjną częścią osiedla B, przez kilkanaście lat pełnił funkcję centrum miasta i jego głównego ośrodka handlowego. Znajdowały się tutaj najlepsze oraz eleganckie lokale gastronomiczne.
  4. (8)Park Niedźwiadków - modele trzech niedźwiadków w różnych pozach oraz fontanna w postaci spiętrzonych mis o zróżnicowanej średnicy. Park ten szybko stał się ulubionym miejscem zabaw dzieci.
  5. (9) Szkoła pawilonowa - architekci zaplanowali formę budynku mocno rozczłonkowaną, wpisującą się swobodnie w teren, w rezultacie zapewniającą wnętrzom dużo światła, żadna z budowanych później szkół nie powtórzyła jej formy. Autorom przyznano nagrodę Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury.
  6. (10) Technikum Budowlane i dawny Klub Górniczy NOT - to duży kompleks budynków, obejmujący poza gmachem głównym z salą gimnastyczną i basenem, także warsztaty szkolne i internat. Kontrastowe zestawienie surowego betonu i powierzchni przeszklonych to charakterystyczna estetyka w nowoczesnej architekturze tamtego czasu. Projekt uzyskał nagrodę Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury.
  7. (11) Dawny Miastoprojekt – „biurowiec budowlanych” był siedzibą trzech firm związanych z budową miasta, zapewniał projektantom komfort pracy. Relaksowi służyły efektowne pomieszczenia klubowe, znajdujące się w niższym skrzydle budynku, pod salą posiedzeń.
Etap III – modernizm i postmodernizm, osiedle D i dzielnice południowe:

  1. (12) Trakt Paprocańskie - tędy mieszkańcy Paprocan jeździli kiedyś w niedziele do kościoła parafialnego w Tychach. Wzdłuż tej drogi stały w różnych miejscach znaki sacrum – cztery dziewiętnastowieczne kamienne krzyże przydrożne i figura Matki Boskiej. Obecnie wśród czterech kasztanowców stoi krzyż kamienny (obok domu towarowego AZ).
  2. (13) Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela - kościół zwraca uwagę prostą bryłą o ukośnych liniach sylwety, a surowość i ekspresja malowidła Webera porusza wiernych. W 1981 r. obok kościoła stanęła dzwonnica.
  3. (14) Rynek osiedla K (Karolina) - plac osiedlowy został nazwany przez mieszkańców ryneczkiem, a zaprojektowana na nim mała architektura (zróżnicowanie poziomów, murki, ławki, schody) miała stworzyć przyjazną przestrzeń, służącą wypoczynkowi i integracji mieszkańców.
  4. (15) Kościół Ducha Świętego - niezwykły projekt świątyni w kształcie namiotu, okolony podcieniami, kościół uznany został za wybitne dzieło współczesnej sztuki sakralnej, architekta i jego dzieło uhonorowano licznymi nagrodami.
  5. (16) Budynek Banku PKO - jest charakterystycznym przykładem architektury postmodernistycznej, swobodne posługiwanie się formą, nie ograniczaną wymogiem funkcjonalnej prostoty. Od strony południowej z bankiem sąsiaduje charakterystyczny budynek uskokowy, nazywany Bramą Słońca
  6. (17) Kościół p.w. bł. Karoliny Kózkówny - budowa świątyni na planie krzyża greckiego, montaż konstrukcji przypominał budowę mostów. Wystrój kościoła uzupełniają drewniane rzeźby autorstwa Antoniego Toborowicza.
  7. (18) Piramida Zdrowia i Urody - szczytowy fragment piramidy jest całkowicie przeszklony. We wnętrzu wiele elementów wystroju nawiązuje do sztuki staroegipskiej. W budynku mieszczą się: pięciogwiazdkowy hotel, restauracja Kleopatra, Centrum Konferencyjne,  Centrum Odnowy Biologicznej, Centrum Urody, Centrum Terapii Naturalnej, Komnaty Energetyczne.
  8. (19) Kościół p.w. św. Maksymiliana Kolbego - sylwetę kościoła tworzą dwie bryły, zespolone w partii dachowej świetlistym łącznikiem. Wnętrze świątyni zwraca uwagę powściągliwym wystrojem. Dominuje jasne drewno i jasna cegła, wizerunek świętego nad ołtarzem jest lekko zarysowany, zaledwie wyłania się z tła.
  9. (20) Kościół św. Franciszka i św. Klary - podstawowym budulcem jest jasny kamień. W programie ideowym świątyni uwzględnione są takie elementy symboliczne, ważne dla duchowości franciszkańskiej, jak kaplica Porcjunkula, grób św. Franciszka, krzyż z San Damiano.
  10. (21) Stadion Zimowy - tyskie lodowisko wpisało się na listę znakomitych realizacji architektury brutalistycznej, eksponującej surową urodę betonu i kontrastującej go z wielkimi powierzchniami przeszklonymi.
  11. (22) Poczta główna i budynek przy ul. Darwina 25 – oba budynki zostały zaprojektowane i wzniesione w tym samym czasie, ilustrują charakterystyczną dla architektury przełomu XX i XXI w. swobodę wyboru stylu. Funkcjonalny budynek Poczty głównej wpisuje się również w kanon dziedzictwa kulturowego miasta.
  12. (23)Urząd Miasta, budynek Zespołu Szkół Muzycznych i Park - obiekty te zaprojektowane zostały jako centrum administracyjne miasta, szkoła muzyczna dba o wychowanie kulturowe najmłodszych wychowanków. Park ma bogatą, starannie zaprojektowaną roślinność, jest to miejsce wypoczynku dla całych rodzin, w którego centralnej części stoi rzeźba nazwana „żyrafą”.


Życzymy miłego zwiedzania! 
Jeśli nie macie czasu na zwiedzanie, to odwiedzajcie naszego bloga, wkrótce pojawi się video prezentacja tego szlaku.

 Strona szlaku: STRONA

Całkowity koszt projektu: 869 418 PLN
Kwota dofinansowania z UE: 739 005,3 PLN


Okres realizacji: 2011 r




Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013.



Jak ocenianie taki typ oznakowania obszarów atrakcyjnych w mieście?

(fotografie (stacja 5 etap III), materiał własny)

5 komentarzy:

  1. Wydaje mi się tylko, że "Miasto - sypialnia" jest tu w pozytywnym znaczeniu ;)

    OdpowiedzUsuń
  2. Miasto-sypialnia — określenie miasta z rozwiniętą funkcją mieszkaniową i usługową w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb, przy zaniedbaniu wytworzenia innych istotnych funkcji miejskich. Sądzę, że właśnie te 'inne istotne funkcje miejskie' redakcja miała na myśli ;)

    OdpowiedzUsuń
  3. misiek...ja nie rozumiem tego co napisałeś.
    Te kostki bo tak potocznie się to nazywa, chodź z kostkami nie ma to wiele wspólnego, są bardzo przyjemne dla oka. Nowoczesne...jak nasze miasto. Poza tym jeśli przyjedzie rodzinka z innego miasta bądź kraju to taki spacer przez te wszystkie punkty jest świetną rzeczą, bo i na zdrowie wyjdzie, i wiedza się poszerzy a zawsze po drodze można zahaczyć o urokliwą kawiarenkę których u nas nie brakuje. Jednym słowem: pozytywnie.

    OdpowiedzUsuń
  4. Dla jednych miasto sypialnia to określenie pozytywne, a dla innych negatywne. Jedni cieszą się, że odznaczamy się spokojem i ogólnym porządkiem, a inni narzekają na brak rozrywek w mieście, chodź w chwili obecnej stoi ona na dobrym poziomie. W każdym razie zmiany idą w kierunku stworzenia Tychów miejscem rozwiniętym pod każdym względem i tego już nic nie zatrzyma. Planowane są nawet 2 duże galerie handlowe, casino, sala koncertowa, czy centrum kultury.

    OdpowiedzUsuń
  5. I wszystko jasne...

    OdpowiedzUsuń